Yatırım Araçları Nelerdir?

“Daha fazla kazanç sağlamak için paramla nasıl yatırım yapabileceğimi öğrenmek isterdim.” İnsanların yüzde 72’sinin bu cümleyi kurduğunu biliyor muydunuz? Yüzde 72’nin içinde birikim konusunda yolun başında olanlar, tasarrufunu daha iyi değerlendirmek isteyenler, daha düşük bütçeliler, rahat bir emeklilik için hazırlık yapanlar, çocuklarının eğitim hayatını güvence altına almak isteyenler, “Dünyayı gezeceğim” diyenler ve çok daha fazlası var. Bütçesi, hayalleri, hedef ve beklentileri birbirinden oldukça farklı olan bu grubun motivasyonu ortak: ‘Param kendi kendine büyüsün’. Birikim ve tasarrufları harekete geçirecek şey ise yatırım araçları.

Ama “Yatırım nasıl yapılır?” sorusundan önce “Neden yatırım yapmalıyız?” sorusuna yanıt verelim:

• Sorumlu bir şekilde yapıldığında yatırım, paranızı büyütmenin en iyi yoludur. Yatırım araçlarının çoğuna gelir veya kariyer ne olursa olsun hemen hemen herkes erişebilir.
• Faizden yararlanmanıza olanak tanır.
•  Bir ev satın alma, acil durum fonu oluşturma gibi finansal hedeflerinizi karşılama potansiyeli vardır.
• Yatırım için düzenli olarak belirli bir miktar ayırma alışkanlığı geliştirdikçe, finansal disiplin duygusu kazandırır.
• Finansal güvenlik sağlar. Finansal sağlığınızı geliştirir. 

Tüm bu motivasyona karşılık belki de kendinize daha fazla para kazandığınızda yatırıma başlayacağınızı söylüyor olabilirsiniz. Belki de adım atmak için daha iyi bir zaman bekliyorsunuz. Ya da piyasaya hâkim bir uzman olmanız gerektiğini düşünüyorsunuz. Oysa yatırım yapmaya başlamak için en iyi zaman ‘şu an’dır. Bunun için öncelikle finansal enstrümanları tanımak gerek, ki bu da bizi “Yatırım araçları neler?” sorusuna getirir.

Birikiminizi değerlendirebileceğiniz yatırım araçları

Vadeli mevduat: En risksiz yatırımlardan biri vadeli mevduat. Birikiminiz üzerinden, sizin belirlediğiniz süre için (1 ay, 3 ay, 6 ay, 1 yıl) sabit bir faiz oranı sunar. Yani getirisi önceden bellidir ve vade sonuna kadar bu getiri faiz oranı değişikliklerinden etkilenmez. Elde edeceğiniz getiri vergiye (stopaj) tabidir. Genelde vade uzadıkça faiz oranı artar, alınan stopaj da düşer. Bu enstrüman, önceden belirlenmiş bir zaman çerçevesi içinde belirli bir amaç uğruna (ev-araba almak, evlenmek vb.) paranızı istikrarlı bir şekilde büyütmek için idealdir. Dijitalleşme sayesinde artık mobil bankacılık uygulamaları ya da internet üzerinden e-Vadeli hesap da açılabiliyor. Bu hesaplar genelde daha yüksek faiz oranı ve istediğiniz zaman vadeyi bozmadan para çekmek gibi avantajlar sağlıyor. Siz de Mevduat Faizi Hesaplama aracı ile avantajlı faiz oranlarını görüntüleyin, birikimlerinizin getirilerini kolayca hesaplayabilirsiniz.

Hisse senedi: Hisse senedi, ortaklarına sermaye paylarını belgelendirmek için verilen değerli evraklardır ve sahibine şirketin yıllık kârından pay alma (temettü) hakkı tanır. Yani bir şirketin hissesini alarak aslında şirkete ortak olursunuz. Bu nedenle pay senedi olarak da bilinir. Kendini kanıtlamış, köklü ve istikrarlı bir şirkete ortak olabileceğiniz gibi büyüme belirtileri gösteren, gelecek vadeden yeni girişimleri de seçebilirsiniz. Paranızı belli düzeyde oynaklığa maruz bırakırken, yatırımınızdan en büyük potansiyel getiriyi sunar.

Yatırım fonları: “Ne yatırım yapmak için yeterli bilgim var ne de konuyu araştıracak kadar vaktim” diyenler için finans uzmanları tarafından hazırlanan yatırım fonları daha idealdir. Bu fonlar repo, tahvil ve hisse senedi gibi çeşitli sermaye piyasası araçlarından oluşur. Portföyünüzü fon yöneticileri yönetir. Birikimi birden fazla enstrümana dağıtarak çeşitlendirdiği için riski azaltır, maksimum getiriyi amaçlar. İşlem maliyetini de azaltır.

Hazine bonosu/Devlet tahvili: Devletin dönemsel finansman ihtiyacını sağlamak için çıkardığı iç borçlanma senetleridir. Bir yıldan kısa vadeli ise hazine bonosu, bir yıl ve daha uzun vadeli ise devlet tahvili adını alır. TL veya döviz cinsinden olabilir. Günlük dilde açıklamak gerekirse; gelecekte belirli bir tarihte yani vadesi geldiğinde geri ödeneceği beklentisiyle verilen ödünç parayı temsil eder. Yatırımcılara belirli bir süre boyunca faiz ödeyen bir kredi gibi düşünebiliriz. Getirisi önceden bilinir, ödeme akışı istikrarlıdır, oynaklık azdır, sabit getirili bir araçtır. Devlet ve hazine denkleme dahil olduğu için risksiz bir yatırımdır.

Döviz: Bir ülkenin para birimini satın alırken diğerinin para birimini satmayı içerir. Bu, döviz piyasası veya ‘Forex’ aracılığıyla yapılır. Döviz değerlerindeki dalgalanmalardan yararlanmaya çalışır. Kârınız, bir para biriminin değerinin diğerine oranına yani döviz kuruna bağlıdır. Getiriyi (veya aksi durumda kaybı) kurlar yönlendirir. Bir de çok duyduğumuz baz puan kavramını açalım: Her dövizin baz puanlarda hesaplanan kendine özgü bir faiz kuru vardır. Net getiri sattığınız döviz ve aldığınız döviz arasındaki baz puan farkıdır. Döviz Kurları sayfamızdan canlı Dolar kuru, Euro, altın ve tüm güncel döviz alış satış fiyatlarını görüp hesaplama yapabilir, banka döviz kurlarını anlık olarak takip edebilirsiniz.

Altın: Tarih boyunca değerli bir emtia olarak görülen altının fiyatı kısa vadede dalgalı bir seyir izlese de uzun vadede değerini hep korur. Dolayısıyla yatırımcısını fiyat artışlarına karşı güvence altına alıp jeopolitik ve makroekonomik belirsizlikler sırasında finansal koruma da sağlar. Ayrıca hisse senedi ve tahvil gibi yatırımların değerinin düşmesine neden olan olaylara tepki olarak fiyatı arttığından, çeşitlendirilmiş bir yatırım portföyünün önemli bir parçası olur. Altın Fiyatları sayfamızdan çeyrek altın, gram altın ve diğer altın fiyatları hakkında en güncel bilgileri görüp hesaplama yapabilir, canlı altın fiyatlarını kolayca takip edebilirsiniz.

Gayrimenkul: Yatırım araçları içinde en geleneksel olanı. Gayrimenkul yatırımını iki türlü düşünebiliriz: Bir mülk/arazi sahibi olup kira giderinden tasarruf etmek anlamına gelir. Ya da bir mülk satın alıp daha sonra kâr için satmayı veya sabit gelir biçimi olarak kira toplamayı da içerebilir. İkinci yolun tercih edilmesi halinde göz önünde bulundurulması gereken unsurlar var. Hisse senedi veya tahvil yatırımına kıyasla gayrimenkulü elden çıkarmak daha zordur. İkincisi borçlanma; eğer doğru miktarda borçlanmazsanız gayrimenkul değerleri de düşerse finansal bir yük getirebilir. Enflasyon, kapanış maliyetleri, satış değeri gibi kavramları da hesaba katmak gerekir. Bu yatırımda satın alacağınız mülkün/arazinin konumu ve özellikleri, yıllar içinde değerindeki değişimler, yakın gelecekte bölgede yapılacak projeler, kolay alıcı/kiracı bulunup bulunmayacağı gibi bazı etkenler iyi araştırılmalıdır.

Sanal para birimleri: En gelenekselden en alternatife geçelim. Son zamanların en çok konuşulan para birimleri sanal olanlar. Bu tarz bir yatırımla ilgileniyorsanız öncelikle bilmeniz gereken şey kavramlar. Mesela dijital paraya mı yatırım yapacaksınız yoksa Bitcoin, Ethereum gibi kripto para birimlerine mi? Kulağa aynı şey gibi gelse de dijital para ile kripto paralar arasında ciddi farklar var: Kripto dahil elektronik paraların tümünü kapsayan dijital paralar merkezi bir yapıdadır, resmi otoriteler tarafından piyasaya sürülürler, oynaklık azdır. Farklı bankalar arasında işletilebilirler. Kripto paralar ise merkezsiz bir yapıdadır, tüm işlemler blockchain’de kaydedilir. Değeri çok daha değişkendir. Dolayısıyla iyi bir araştırma yapmalı ve piyasayı yakından izlemelisiniz.

Yatırım araçları arasında yapılacak tercihin son derece kişisel olduğunu belirtmekte fayda var. Kariyerine yeni başlamış ve az birikimi olan bir bireyle yıllarca düzenli olarak birikim yapan, emekliliğe yakın bir bireyin yatırım planları aynı olmayacaktır. Dolayısıyla iyi bir araştırma yapmadan önce kendinize şu soruları sormalısınız: Ne kadar birikimim var? Zaman çizelgem nasıl? Hemen mi kazanmak istiyorum yoksa uzun vadeli hedeflerimin peşinden gitmek mi? Ne kadar risk alabilirim? Finansal uzmanlığa ihtiyaç duyacak mıyım? Unutmayalım ki ‘parasını yöneten hayatı da yönetir’. Siz de finansal okuryazarlığınızı geliştirerek, istikrarlı ve sağlam adımlar atarak geleceğe iyi bakabilirsiniz.

__________

Burada yer alan yazılar, finansal bilgiler, birikim ve tasarruf önerileri, genel yorum ve tavsiyelerden oluşmakta olup yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım, birikim ya da tasarruf kararı verilmesi ve hareket edilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.